Seksuele intimidatie

© copyright 2000, drs Gijs van den Brink

Het SMPR, een samenwerkingsverband van Protestantse kerken, en de Katholieke zusterorganisatie Hulp en Recht kregen de afgelopen jaren honderden klachten binnen over seksueel misbruik door voorgangers en pastoraal werkers.

Een groot onderzoek onder 1000 vrouwen in Nederland leverde op dat één op de zeven meisjes vóór haar zestiende jaar te maken gehad heeft met een of andere vorm van seksueel geweld vanuit de familiekring. En zelfs 24,4% werd vóór haar zestiende jaar geconfronteerd met seksueel geweld door anderen dan familie. En er blijkt geen verschil geconstateerd te worden binnen en buiten de kerk.

Ook aan de leefgemeenschappen gaat dit zeer kwalijke fenomeen helaas niet voorbij en vandaar dit artikel.
Er zijn twee levensterreinen die aandachtspunten zijn om aan deze gevaren preventief te werken: ons gedachteleven en onze relaties.

Gedachteleven

Om te beginnen moeten we nooit denken: dat zal mij niet overkomen. Niemand is immuun voor deze zonden. Het hart is arglistig zegt Jeremia (17:9). Ik denk dat de voorgangers die in seksuele zonden zijn gevallen even verbaast zijn dat het hen overkomen is, als dat wij verbaast zijn dat het ons zou kunnen overkomen. Paulus zegt in 1Cor.10:12: ‘wie meent te staan, zie toe, dat hij niet valle’.

Zondige daden worden voorafgegaan door zondige gedachten. 39% van de ondervraagde leiders (uit een Amerikaanse enquête) die seksuele fantasieën toelieten, zeiden dat ze dit onschuldig vonden. Jezus zegt echter in Mattheüs 5:28 Maar Ik zeg u: Een ieder, die een vrouw aanziet om haar te begeren, heeft in zijn hart reeds echtbreuk met haar gepleegd.

Luther zou gezegd hebben: je kunt niet voorkomen dat er vogels boven je hoofd vliegen, maar je hoeft niet toe te staan dat ze een nest in je haar bouwen.
Wat bedoel ik daarmee? Je leeft in de wereld en de erotische reclame komt via televisie, maar ook via stationsreclame etc op ons af. Je kunt er niet geheel van gevrijwaard worden. Maar er zit wel een knop op een TV toestel en die wordt door jou bediend! Dat is een keuze.

Bestrijd zondige lusten door ze om te zetten in gebed
Je kunt dus niet alles ontlopen, bovendien zit het probleem in ons. We kennen allemaal het verschil tussen iets zien en ergens naar blijven kijken. Het verschil heet: zinnelijke lust, wellust.
Het kan een persoon zijn, maar ook een poster, of een herinnering.

Ga voor de persoon waarbij je gedachten blijven steken, bidden! Het is van het grootste belang om de gedachtestroom te keren. De dynamiek van wellust is nemen, die van gebed en liefde is geven. Gebed is een daad van liefde, een daad van geven. De oude mens wordt gedreven door de begeerte van het vlees, maar de nieuwe mens is geroepen om te bidden, zelfs voor zijn vijanden!

Relaties

Het tweede punt dat aandacht verdient: onze relaties. Het betreft met name pastorale relaties. Veel relaties zijn onschuldig en legitiem begonnen, maar heel subtiel van karakter veranderd en geworden tot situaties van verleiding en zonde. Pastorale relaties worden sinds lang erkend als een oorzaak van dit probleem.

Een eenzame vrouw met problemen in de gemeenschap zoekt pastorale hulp bij een leidinggevende, de voorganger bijvoorbeeld, die voor haar begrip, liefde en gezag belichaamt. Ze blijkt ook huwelijksproblemen te hebben, etc etc.

Een minder onderkende situatie is de bediening van bevrijding en gebed voor fysieke en innerlijke genezing. De geestelijke, emotionele en fysieke nabijheid, die dit met zich meebrengt, kan seksuele gevoelens opwekken.

Er is maar één goed advies voor genoemde twee situaties: pastorale gesprekken en gebedsbediening altijd met twee personen doen, of mannen voor mannen en vrouwen voor vrouwen laten bidden.

Een tweede essentiële raad is: altijd verantwoordelijkheid delen en verantwoording afleggen aan een ander.  Een van de belangrijkste oorzaken van seksuele intimidatie is macht. In ons geval van de pastor over de hulpvrager. Dit zit diep in ieder mens. Laten we dat niet onderschatten. In de praktijk betekent dit: als pastor niet alleen beslissingen nemen, maar samen met anderen, en houd een ander op de hoogte van de inhoud van je pastorale gesprekken.

Als het onheil is geschied

Zowel voor het slachtoffer als dader is een vertrouwenspersoon dan van het hoogste belang.
Een vertrouwenspersoon is niet de eerste de beste vriend of vriendin, maar hiermee bedoelen we iemand die goed voor deze taak is toegerust. Het kan namenlijk zijn dat een gesprek over de ervaringen niet voldoende is. Misschien wil je een klacht indienen bij de kerk waar de pastor werkt. Of zelfs dat er officieel via een burgerlijk rechter recht gesproken wordt. De vertrouwenspersoon zoekt samen met jou de juiste weg.

Kort samengevat: Je vertelt een oudste of ander gemeente/gemeenschapslid je ervaringen. Deze maakt er binnen de gemeenschap of kerk een zaak van. Dit kan leiden tot een oplossing. Als een en ander niet leidt tot erkenning van de dader en oplossing van de klacht, of als het vergrijp zo ernstig is, dat het niet door vrienden kan worden begeleid.
Wordt er een vertrouwenspersoon ingeschakeld. De vertrouwenspersoon begeleid het slachtoffer verder, eventueel ook in:
De weg naar de rechter via een aangifte bij de zedenpolitie.
En in het vinden van professionele psychosociale begeleiding.

Terug naar overzicht>>

Vertrouwenspersonen en litterauur:

• (evangelisch circuit:)
  Stichting ‘De Kracht van Vrede’, Prinses Marijkeweg 45A, 4233 HK Ameide. Tel. 030-6377266
• (kerkelijk circuit:)
  Stichting SMPR, Coördinatie Netwerk Vertrouwenspersonen, postbus 203, 3830 AE Leusden, Tel 033-4960310. De R-K kerk heeft een eigen meldpunt: 06-8998411
• Literatuur: Gideon van Dam, Marjo Eitjes, ‘Een pastor moet je toch kunnen vertrouwen!’: over seksueel misbruik door pastores. Zoetermeer 1994.